W celu uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów na określonej nieruchomości, organem właściwym do rozpatrzenia takiej sprawy jest zwykle organ z zakresu ochrony środowiska. Należy jednak pamiętać, że nie jest to regułą i istnieją wyjątki od powyższego toku postępowania, do których zaliczamy np. drzewa położone na nieruchomościach wpisanych do rejestru zabytków, a nie tylko drzewa wpisane do takich rejestrów.
Powyższe potwierdziła uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2015 r., II OPS 3/15, zgodnie, z którą organem właściwym do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości, na której znajduje się wpisany do rejestru zabytków układ urbanistyczny, ruralistyczny lub zespół budowlany w rozumieniu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jest wojewódzki konserwator zabytków. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że o właściwości wojewódzkiego konserwatora zabytków w sprawie usunięcia drzewa lub krzewu przesądza to, czy drzewo lub krzew, którego dotyczy wniosek znajduje się na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, a nie to czy poszczególny składnik przyrody (drzewo, krzew) został wpisany do rejestru zabytków.
Powołane orzeczenie zapadło w odpowiedzi na wystąpienie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, czy ustawa o ochronie przyrody ma zastosowanie do nieruchomości położonych na obszarach, o których mowa w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Powodem zapytania były rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, które ujawniały się w ramach rozstrzygania przez Naczelny Sąd Administracyjny negatywnych sporów kompetencyjnych pomiędzy wójtami (burmistrzami, prezydentami miast), a wojewódzkimi konserwatorami zabytków, dotyczące ustalenia organu właściwego do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa rosnącego na obszarach, o których mowa w art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Problem w orzecznictwie dotyczył przede wszystkim ustalenia, czy fakt wpisania do rejestru zabytków np. układu urbanistycznego, w skład, którego wchodzi nieruchomość, na obszarze, której znajduje się drzewo lub krzew objęte wnioskiem o wydanie zezwolenia na ich usunięcie, przesądza o właściwości wojewódzkiego konserwatora zabytków do wydania takiego zezwolenia, czy też konieczne jest, aby w decyzji o wpisie do rejestru zabytków danego układu urbanistycznego wymieniono zieleń, jako przedmiot prawnej ochrony.
Komentarz
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego uporządkowała dotychczasowe rozbieżne stanowiska sądów administracyjnych w omawianym zakresie. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że konserwator zabytków jest organem właściwym do wydania zezwolenia na wycinkę nie tylko drzew wpisanych do rejestru zabytków, ale również drzew niewpisanych indywidualnie do takiego rejestru, ale znajdujących się na nieruchomości wpisanej do np. historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego.
r.pr. Dariusz Gapski